Helikopter ebeveynlik çocuklarına aşırı odaklanan bir ebeveynlik tarzıdır. Bu ebeveynler genellikle çocuklarının başarıları veya başarısızlıkları için çok fazla sorumluluk alırlar. En basit tanımıyla aşırı ebeveynlik olarak adlandırılabilir. Bu aşırılık, ebeveynin sorumluluklarını yerine getirmesi değil, çocuğun hayatına aşırı kontrol edici, aşırı koruyucu ve aşırı mükemmeliyetçi bir şekilde dahil olması demektir.
Helikopter Ebeveynlik Özellikleri
- Ebeveynler çocuklarının fiziksel veya duygusal olarak yara almamasını sağlamak ister.
- Çocuklarını acı, mutsuzluk, olumsuz deneyimler, reddedilme, başarısızlık ve hayal kırıklıklarından korumak isterler.
- Aşırı korumacı ya da helikopter ebeveynler bunu, sürekli gözetim ve kısıtlamalarla sağlamaya çalışır.
- Çocuklarının çevresini, yaptıkları eylemleri veya zamanlarını kiminle geçireceklerini kontrol etmek isterler.
- Çocuklarının günlük yaşamına ve kararlarına gereğinden fazla dahil olurlar.
- Çocuklarının keşfetmelerini ve özerk olmalarını teşvik etmek yerine güvenlik ve bağımlılığı vurgularlar.
- Bu ebeveynlerden ”Sınavdan 90 aldık”, ”Ateşimiz çıktı” gibi yorumlar duyulabilir.
- Helikopter ebeveynler çocukları için her zaman doğruyu bildiklerini düşünürler ve her durumda bunu vurgularlar.
- Bu ebeveynlerin amacı, genel olarak çocuklarının iyilik halini tehlikeye atabilecek her şeyden onları korumaktır. Bu yüzden genelde çocukları için bir altın kafes yaratırlar. Bu onları zarar görmekten koruyor olsa da sonuçta bir kafestir.
Bu çocuklar yetişkinlikte kendi kanatlarını açmaya ve uçmaya isteksiz olabilirler. Ne kadar isteksiz olurlarsa olsunlar yetişkinlikte ‘‘acımasız dünya’’ ile karşılaşırlar. Fakat bu dünya ile etkili şekilde baş edebilecekleri becerileri gelişmemiştir çünkü yaşamlarının başından beri onları koruyan, onlar için her şeyi düşünen bir çevrededirler. Helikopter ebeveynlik çoğunlukla lise veya üniversite yaşındaki çocuklarının tek başına yapabilecekleri görevleri yapan ebeveynler için kullanılır.
Örneğin, üniversitede beklediğinden düşük not alan öğrencinin annesinin hocaya mail atması, çalışma programı belirlemesi gibi. Aslında helikopter ebeveynlik her yaşa uygun olabilir. Küçük yaşta, helikopter ebeveyn çocuğu sürekli gölgeleyebilir, davranışlarını yönlendirebilir, ona yalnız kalma süresi tanımaz ve her zaman onunla oynayabilir. İlkokulda, çocuğun arkadaşlarını seçebilir, katılacağı etkinlikleri belirleyebilir ya da okul projelerinde, ev ödevlerinde aşırı yardım eder hatta kendisi yapabilir.
Helikopter Ebeveynlerin Çocuklarının Özellikleri
- Helikopter ebeveynler tarafından koruma içerisinde büyüyen çocuklar yetişkinliklerinde kendilerine güvensiz olabilirler ve düşük özsaygıları olabilir çünkü ebeveynin aşırı dahil oluşu çocuğa ‘‘ebeveynim bana bunu yapmam için güvenmiyor’’ mesajı verir.
- Kaygı ve depresyon yaşayabilirler.
- Onay arayıcı olabilirler ve sürekli diğer insanları memnun etmeye çalışabilirler.
- İlişkilerinde güvensiz bağlanma sergileyebilirler.
- Mükemmeliyetçi olabilirler.
- Ebeveynleri tarafından sürekli akademik, sosyal hayatı düzenlenen çocuklar her şeyi kendilerine hak görme duygusu geliştirebilir.
- Risk alma davranışı gösterebilirler.
- Problem çözme becerileri gelişmeyebilir çünkü sorunlarını daha oluşmadan çözen birileri vardır.
- Her zaman ayakkabısı bağlanan bir çocuk bunu yapabilecek zihinsel ve fiziksel gelişim seviyesine geldiğinde bile bu beceride ustalaşamaz.
- Karar vermekte zorluklar yaşayabilirler.
Eğer çocuklar denemeye, keşfetmeye veya başarısızlık riskine girmeye teşvik edilmezlerse kendilerini yetersiz hissedebilirler. Ebeveynin, onlar için her şeyi yapmadığı, her şeyi düşünmediği durumlarda korkarlar ve endişelenirler. Bu da onların olgunlaşmalarını engeller. Sürekli ebeveyn rehberliğine ihtiyaç duyarlar. Çocukların isteklerini dinlemek, kendi sorunlarını kendileri çözmeleri için teşvik etmek önemlidir. Örneğin ebeveynler çocuklarının ödevlerine yardım edebilir ama ödevin tamamını ebeveyn yapmamalıdır.
Helikopter Ebeveynlik Neden olur?
Helikopter ebeveynlik tarzını benimseyen ebeveynler kötü sonuçlardan korkuyor olabilir. Çocuğun düşük not almasından, spor takımına ya da tiyatro ekibine kabul edilmemesinden veya iş görüşmesinin kötü geçmesinden korkabilirler. Aslında, genellikle ebeveynlerin önlemeye çalıştığı sonuçlar çocuklar için öğrenme fırsatlarıdır. Fakat mutsuzluk, mükemmel olmamak, garanti olmayan sonuçlar gibi ebeveynlerin önlemeye çalıştıkları sonuçlar aslında ebeveynlerin algıladığı kadar tehlikeli değildir.
Ekonomi, iş piyasası ve genel olarak dünya ile ilgili endişeleri ebeveynleri çocuklarını korumak için hayatları üzerinde aşırı kontrol sahibi olmaya zorlayabilir. Endişeleri, çocuklarının incinmesini önleyebilecekleri inancıyla kontrolü aşırı arttırmalarına sebep olabilir.
Sevilmeyen, ihmal edilen veya görmezden gelinen yetişkinler kendi çocuklarında aşırı telafi yapabilir. Bu ebeveynlerde aşırı dikkat ve izleme, kendi yetişme tarzlarında hissettikleri eksikliği gidermeye yönelik girişimlerdir.
Diğer ebeveynler tarafından yapılan akran baskısı yüzünden olabilir. Bazen kişiler diğer helikopter ebeveynleri gördüğünde benzer şekilde davranabilirler. Kişiler diğer ebeveynlerde gözlemlediği iç içe geçmeyi kendilerinde göremeyince suçluluk hissedip helikopter ebeveynlere dönüşebilirler.
Ne yapmalı?
Çocukların mücadele etmesine ve bazen hayal kırıklığına uğramalarına izin vermek gerekir. Bu, başarısızlıkların üstesinden gelmelerine yardımcı olmak demektir. Çocukların fiziksel ve zihinsel olarak yapabilecekleri görevleri yapmalarına izin vermek demektir. Ebeveynler çocuklarını yetiştirirken bir gözleri bu anda, bir gözleri ise çocuklarının olmasını istedikleri yetişkinde olmalıdır. Bu anda çocuklarının duygularını, güçlü yanlarını, stres etkenlerini gözlerken; gelecekteki yetişkinin kendine yeterli ve mutlu olmasını sağlamak için yapılması gerekenleri gözetmek gerekir. Bu bazen kolay olmayabilir. Kendinize acımasız davranmayın. Yetiştirmeye çalıştığınız yetişkine ulaşırken sizin kadar çocuklarınızın da biraz acı çekmesi gerekebilir. Çocuğunuzun sizden ayrı bir birey olduğu bilincinde olmalısınız.
Özetle nasıl helikopter ebeveyn olmayız?
1- Yavaş yavaş ilerleyelim. Bir anda tüm kontrolü bırakmanıza gerek yok. Çocuğunuz her yeni bir şey denediğinde bir adım geri atmayı deneyin.
2- Korkularınızı güvendiğiniz biriyle konuşun. Böylece çocuklarınız şüphe dolu olduğunuzu görmeden endişe ve korkularınızı dağıtabilirsiniz.
3- Hataları sevmeyi öğrenin. Hatalar çok iyi öğretmenlerdir! Hataları her zaman önlerseniz, çocuklarınız düşünce kalkabileceklerini, başarısız olunca daha çok çalışıp başarabileceklerini öğrenmeyecektir.
Zaman zaman çocuklarınızın problemlerini dinlemeniz, onlara tavsiye vermeniz ve onlara destek olmayı teklif etmeniz sizi helikopter ebeveyn yapmaz, sizi sevgi dolu bir ebeveyn yapar. ‘‘Helikopter ebeveyn’’ gibi etiketlemelerle çocuğunuza sevgi göstermekten ve destek olmaktan uzaklaşmayın.
Depresyon ve aile faktörleri yazısına buradan ulaşabilirsiniz.
Yeni yazılarımızdan haberdar olmak için bizi Instagram’da takip etmeyi unutmayın!
