Çocuğa Cinsellik Eğitimi Nasıl Verilmeli: Yaşlara Göre Kılavuz

Çocuğun cinsel gelişimi ve eğitimi sizce önemli midir? Erken çocukluktaki çocuğunuzun mastürbasyon yapmasına nasıl tepki verirsiniz? Çocuğunuz arkadaşlarıyla odasında oynarken odaya girdiniz ve birbirlerine cinsel organlarını gösterdiklerini, dokunduklarını gördünüz. Ne yaparsınız?

Ebeveynlerin çocuklarının cinsel keşiflerine tanık olması ve vücut bölümleri, cinsellikle ilgili meraklar ebeveynlerin zorlandığı ve rahatsız olduğu durumlardan. Çocukları bu konuda eğitmek çocuklarının gelişimlerinin bir parçası.

Çocukla cinsellik ve vücuttaki değişimlerden konuşmak garip gelse de doğru, yaşına uygun bilgileri paylaşmak çocuklarının sağlıklı gelişimleri için ebeveynlerin yapması gerekenlerden.

Cinsel gelişim yalnızca çocuk büyüdükçe vücudunda meydana gelen değişimler değildir, aynı zamanda öğrendikleri cinsellikle ilgili bilgiler ve inançlar, gösterdikleri davranışlar da cinsel gelişimin içindedir.

Çocukların cinsellikle ilgili bilgi ve davranışları çocuğun yaşından, çocuğun çevresinde gözlemlediklerinden (ailesinin, arkadaşlarının sergilediği davranışlar), çocuğa öğretilenlerden etkilenir (cinsellikle ilgili kültürel ve dini inançlar, fiziksel sınırlar).

Kısacası çocuğun cinsel gelişimi ve eğitimi çocuğun bugünü ve gelecekteki hayatı üzerinde önemli rol oynayan bir etkendir.

Çocuğun Cinsel Gelişimi ve Eğitimi: Çocukluk Döneminde Yaygın Cinsel Davranışlar

Okul öncesi dönem (4 yaş ve altı)

Çocuklarda 1 yaş döneminde cinsel bölgeleri ellerinden ayaklarından farksızdır. 3 yaş itibariyle cinsel kimliğe dair bilinç oturmaya başlar, çocuk kendi cinsiyetinin farkına varır.

4-6 Yaş

• Çıplak veya soyunurken diğer insanları görmeye çalışması
• Flört davranışlarını taklit etme (öpme, el ele tutuşma gibi)
• Özel bölgeler hakkında konuşması ve anlamını bilmese bile argo kelimeler kullanması
• Yaşıtlarıyla beraber özel bölgelerini keşfetmesi (Örneğin doktorculuk oynamak)

Okul çağı dönemi (Yaklaşık 7-12 yaş)

• Amaçlı olarak genellikle yalnızken özel bölgelerine dokunması (mastürbasyon)
• Yaşıtlarıyla cinsel davranış içeren oyunlar oynaması (evcilik, doğruluk mu cesaretlik mi gibi)
• Çıplak veya soyunurken diğer insanları görmeye çalışması
• Çıplak veya kısmen çıplak insanların resimlerine bakması
• Medyada cinsel içerik görüntüleme/dinlemesi (televizyon, müzik, filmler, internet)
• Daha fazla mahremiyet istemesi (örneğin cinsel konular hakkında konuşmaya isteksiz olmak)
• Akranlara karşı cinsel çekimin başlaması

Cinsel Davranışlara Tepki Verme

Ebeveynler için rahatsız edici olsa da, çocuğu mastürbasyon yaparken görme gibi durumlar çocuğun cinsellikten ne kadar anladığını anlamak ve ona bilgi verme zamanlarını belirleyebilmek için idealdir.

Öncelikle çocuğu cinsel davranışlarda bulunurken gördüğünüzde sakin kalmalısınız. Normalde çocuğun keşif için yaptığı bir şeye çok büyük tepkiler vermenin çocuğun ilgisi arttırma ihtimali vardır. Çocuk normalde o şeyi yaşayıp geçecekken bağırma, ayıp, günah gibi tepkiler ile karşılaşırsa cinsel takıntıları oluşabilir.

Çocuklarla cinsellik hakkında konuşmak onların cinsel davranışlarını arttırmaz. Çocuğunuzla cinsellikle ilgili konularda dürüstçe konuşmanız, ona güvende kalmak ve ilişkilerle ilgili doğru kararlar almak için gereken bilgi ve becerileri vermenizi sağlar.

Çocuklarla cinsel davranışlar hakkında konuşurken sakin olmak hatta ses tonuna dikkat etmek ve mümkün olduğunca açık uçlu sorular sormak önemlidir. Böylece çocuk evet hayır cevapları yerine kendini kendi cümleleriyle anlatabilir.

Ebeveyn olarak şöyle sorular sorabilirsiniz;

• Ne yapıyordun?
• Bunu yapmayı nereden öğrendin?
• Bunu yapmakla ilgili ne hissediyorsun?

Önemli not: Soracağınız açık uçlu soruları sorarken ses tonunuza dikkat etmenin ve soruları anlayışlı, yumuşak, suçlayıcı olmayan bir tavırla çocuğunuza yöneltmenin önemli olduğunu unutmayın.

Çocuğun Cinsel Gelişimi ve Eğitimi: Cinsellikle İlgili Konularda Çocukları Bilgilendirmek

Genellikle çocukların bir cinsel davranışı sergilemesi bir şeyler öğrenmeleri gerektiğini gösterir. Durumu göz önünde bulundurarak çocuğun bilmesi gerekeni ona öğretin. Örneğin, çocuğunuzu arkadaşlarıyla birbirine cinsel organlarını gösterirken gördünüz. O sırada ebeveyn olarak çocuğunuza diğer insanların vücutlarını merak etmesinin doğal olduğunu ama özel bölgelerini arkadaşlarına bile olsa göstermemesi gerektiğini öğretebilirsiniz.

Çocuğun yaşına ve özelliklerine uygun bilgi sağlamak önemlidir. Yaşlar yaklaşık olarak belirtilmiştir. Çocuğunuzun özelliklerini en iyi siz tanır, siz takip edersiniz. Çocukları bir anda bilgi bombardımanına tutmaya gerek olmadığını unutmayın. İçinde bulunduğunuz durumun ve çocuğun özelliklerinin verdiğiniz eğitimi yönlendirmesine izin verin. Önemli olan, çocuğunuzu dinlemeye hazır olduğunuz mesajını vermek ve her türlü soruyu cevaplamak. Bilmediğiniz cevaplar da olabilir. Bilmediğinizi söylemek ve araştırmakta sakınca yok.

Çocuğun Cinsel Gelişimi ve Eğitimi: Ne Öğretmeli? Ne zaman öğretmeli?

Çocuğun cinsel gelişimi ve eğitimi için yaşlara göre hazırlanmış bu klavuzun işinize yarayacağını düşünüyorum.

Okul öncesi dönem (4 yaş ve altı)

Temel Bilgiler

3 yaş itibariyle çocuğa mahremiyet bilincine dair eğitim verebilirsiniz. Artık çocuk çıplak gezmemeli, başkalarını çıplak görmemeli, tuvalete, banyoya girerken kapı çalınmalıdır.

• Kızların ve erkeklerin vücut bölgelerinin doğru adları
• Bebeklerin annelerden geldiği
• Kişisel sınırlarla ilgili kurallar (özel bölgeleri kapalı tutmak, diğer çocukların özel bölgelerine dokunmamak)
• Vücut ve vücut fonksiyonlarıyla ilgili tüm sorulara basit cevaplar

Güvenlik Bilgileri

• İyi dokunuşlarla (sevgi içerikli, iyi hissettiren dokunuşlar) kötü dokunuşların (zorla yapılan, rahatsız hissettiren, istenmeyen ya da acı verici dokunuşlar) farkı
• Senin bedenin sana ait
• Herkesin dokunulmaya (bu kişi yetişkin de olsa) ‘‘hayır’’ deme hakkı vardır
• Kimsenin (çocuk ya da yetişkin) senin özel bölgelerine dokunmaya hakkı yoktur
• Yetişkinler senden yanlış bir şey yapmanı istediğinde onlara ‘‘hayır’’ diyebilirsin (özel bölgelere dokunmak ya da anne ya da babadan sır saklamak gibi)
• Sürpriz ve sır arasındaki farkı vurgulayın. Sürpriz yakında ortaya çıkacak hediye gibi bir şeyken sır asla söylememiz gereken bir şeydir. Anne babadan sır saklamanın asla iyi olmadığını vurgulayın.
• ‘‘Kötü’’ dokunuşlarda, istemediği şeyler yapıldığında ya da yapması istendiğinde kimlere söyleyebileceği

‘‘Özel bölgelerimizi sadece biz ve izin verdiğimiz kişiler görebilir. Anne baba sana bakım veriyor, altını değiştiriyor görebilir. Doktor anne babadan izin alıp görebilir. Buradaki dokunuşlar da seni rahatsız ederse bize söyleyebilirsin.’’

Özel bölgelerden bahsederken bedenimizin bütün bölgelerinin özel olduğu bilinci de çocuğa verilmelidir.

4-6 Yaş

Temel Bilgiler

• Kızların ve erkeklerin vücutları onlar büyüdükçe değişir.
• Bebeklerin annelerinin karınlarında nasıl büyüdüklerine ve doğum sürecine ilişkin basit açıklamalar.
• Kişisel sınırlarla ilgili kurallar (özel bölgeleri kapalı tutmak, diğer çocukların özel bölgelerine dokunmamak)
• Vücut ve vücut fonksiyonlarıyla ilgili tüm sorulara basit cevaplar
• Kendi özel bölgelerine dokunmak hoş olabilir, fakat özel olarak yapılan bir şeydir.

Güvenlik Bilgileri

• Cinsel istismar birinin senin özel bölgelerine dokunması ya da senden dokunmanı istemesidir
• Senin tanıdığın yakının olan biri olsa bile cinsel istismardır
• Cinsel istismar asla çocuğun suçu değildir
• Eğer bir yabancı onunla gitmeni sağlamaya çalışırsa koş ve ebeveyn, öğretmen, komşu, polis ya da diğer güvendiğin yetişkine söyle
• ‘‘Kötü’’ dokunuşlarda, istemediği şeyler yapıldığında ya da yapması istendiğinde kimlere söyleyebileceği

Okul çağı dönemi (Yaklaşık 7-12 yaş)

Temel Bilgiler

• Ergenlikte ne gibi değişiklikler beklenir ve bu değişiklerle nasıl başa çıkılır (regl ve ıslak rüya dahil)
• Üreme, gebelik ve doğumla ilgili temel ilgiler
• Cinsel aktivitenin riskleri (hamilelik, cinsel yolla bulaşan hastalıklar)
• Korunmanın temelleri
• Mastürbasyon olağandır ve uzun vadeli problemlerle ilişkili değildir ancak özel olarak yapılmalıdır

Güvenlik Bilgileri

• Cinsel istismar dokunma içerebilir veya içermeyebilir.
• Çevrimiçi sohbet veya insanlarla online tanışırken güvenlik, kişisel sınırları koruma
• Riskli sosyal durumları tanıma ve bunlardan kaçınma
• Flört etme kuralları

Eğer çocuğunuzla cinsellikle ilgili konuları nasıl konuşacağınızı bilmiyorsanız araştırmaktan çekinmeyin. Ebeveynler için çok faydalı kitaplar olduğu gibi, siz ve çocuğunuzun birlikte okuyabileceği kitaplar da mevcut. Açık bir şekilde çocuğunuzla ilişkiler, yakınlık ve cinsellik hakkında konuşarak çocuğunuzun sağlıklı gelişimine katkıda bulunabilirsiniz.

Mahremiyet eğitimi verirken ebevenylere yardımcı olabileceğini düşündüğüm bazı kitaplar şöyle;

• Teo’nun “Ben Nereden Geldim?” Kitabı
• Çağlar Tanımadığı İnsanlarla Bir Yere Gitmez
• Sır Versem Saklar Mısın?
• İnci Yabancılara Gitmez
• Kırmızı Çizgi
• Bedenim Bana Ait
• Bu Vücut Benim! Ben Ne Dersem O Olur!
• Çocuklar İçin Cinsel Eğitim Öyküleri
• Çok Kötü Bir Şey Oldu: Travma Yaşamış Çocuklar İçin Bir Hikaye
• Yetişkinler Beni İncitiyor: İstismara Uğramış Çocuklara Yardım

Umuyoruz ki bu yazı sizlere gereken cevapları vermiştir. Daha fazla psikoloji yazısına buradan ulaşabilirsiniz. En güncel yazılardan anında haberdar olmak için bizi Instagram‘dan takip etmeyi unutmayın!